Sabbat of zondag?

Waar komt de sabbat vandaan?

De sabbat zit al verpakt in de eerste (scheppings)week van de aarde! Nadat God de aarde heeft geschapen, rust Hij van het scheppingswerk:

² Toen God op de zevende dag Zijn werk, dat Hij gemaakt had, voltooid had, rustte Hij op de zevende dag van al Zijn werk, dat Hij gemaakt had.
³ En God zegende de zevende dag en heiligde die, want daarop rustte Hij van al Zijn werk, dat God schiep door het te maken.

Genesis 2:2-3 (HSV)

Is God dan móe van al dat scheppen? Nee, het Hebreeuwse woord ‘sabat¹‘ wat hier wordt gebruikt voor ‘uitrusten’ betekent ‘stoppen’, ‘ophouden’ of ‘van af zien’.

Is God dan móe van al dat scheppen?

Het gaat dus niet om vermoeidheid, maar om ervoor te kiezen iets niét te doen wat God de andere dagen wél heeft gedaan: scheppen.

Verder lees je ook dat God deze dag zegent en heiligt. Zegenen kun je als het tegenovergestelde van vervloeken zien²: door iets of iemand te zegenen, ‘aanbidt’ je als het ware datgene. We lezen in de bijbel dat God ons zegent, maar ook dat wij mensen God mogen zegenen (aanbidden). Ditzelfde doet God dus ook bij de sabbat.

Daarnaast ‘heiligt’ God de sabbat. ‘Heiligen’ betekent ‘apart zetten’³. Heilig is het tegenovergestelde van ‘gewoon’. De week kent zes ’gewone’ dagen en één dag die apart is gezet, is ‘geheiligd’.

God geeft dit later mee aan het volk Israël:

⁸ Gedenk de sabbatdag, dat u die heiligt.

Exodus 20:8 (HSV)

God geeft dit als voorschrift aan Israël. Waarom? Omdat Hij vindt dat dit goed is voor hen. Net zoals bij alle andere voorschriften die Hij geeft. Vaak wordt dit gezien als iets dat móet, een wet. Maar de voorschriften (je zou ook kunnen zeggen ‘het onderwijs dat God geeft’) zijn iets dat Hij geeft omdat wij er beter van worden. Door ze te houden, komen we dichter bij hoe we zijn bedoeld toen Hij ons maakte.

Jezus vertelt dat ook aan de mensen:

²⁷ En Hij zei tegen hen: De sabbat is gemaakt ter wille van de mens, niet de mens ter wille van de sabbat.

Markus 2:27 (HSV)

Hij zegt hier: “Het gaat dus niet om de regeltjes, maar omdat de sabbat goed voor je is”. Door één dag te stoppen met wat je doet, mag je genieten van wat je in die week hebt gemaakt.

Wie moet welke dagen volgen?

Om te weten wie welke dagen moet volgen, moet je eerst weten waarom er nu verschil is tussen de joden (die de sabbat houden) en de christenen (die de zondag als rustdag hebben).

Jezus viert zelf ook de sabbat

In de bijbel lees je nergens dat de sabbat wordt afgeschaft. Jezus viert zelf ook de sabbat en alle feesten die nu vaak als ‘joodse feesten’ worden bestempeld. Ook van de apostelen lezen we dat ze op de sabbat onderwijs geven.

¹⁴ En zij gingen vanuit Perge het land door en kwamen in Antiochië in Pisidië; en zij gingen op de dag van de sabbat de synagoge binnen en gingen daar zitten.

Handelingen 13:14 (HSV)

We lezen dus dat in de nieuw gestichte gemeenten de sabbat en synagogebezoek gebruikelijk is. Dus ook de heidenen sluiten ‘gewoon’ aan bij de manieren die de joden al volgen.

Vaak wordt het jodendom en christendom als losse onderdelen gezien, maar je kunt beter zeggen dat het christendom verder bouwt op het fundament van het jodendom.

Dat de niet-joden ook de sabbat houden, lezen we heel mooi terug in de volgende tekst:

⁴² En toen de Joden weggegaan waren uit de synagoge, drongen de heidenen erop aan dat op de volgende sabbat dezelfde woorden tot hen gesproken zouden worden.

Handelingen 13:42 (HSV)

Alles wijst op de sabbat, nergens lees je het gebruik van de zondag als voorschrift of als dag van samenkomst.

Maar hoe komen we dan aan de zondag?

In de kerkgeschiedenis zien we al snel dat de christenen zich gaan afzetten tegen het jodendom. Veel joden moeten niets hebben van het christendom, maar ook andersom: veel christenen moeten niets hebben van het jodendom. De christenen willen graag laten zien dat ze anders zijn dan de joden. In het Romeinse rijk is de zondag dan al een dag van zonneverering. Dit past, zo vinden de christenen in die tijd, prachtig bij het christendom als ‘dag van licht’. Jezus is natuurlijk ’het Licht van de wereld’ en ‘Zon der gerechtigheid’. De christenen hebben hiermee dus een mooi alternatief gevonden voor de sabbat en iedereen kan zien dat ze niets meer met het jodendom te maken willen hebben!

Constantijn moet niets hebben van de joodse gebruiken

Wanneer keizer Constantijn⁴ zich bekeert tot het christendom wordt de zondag de verplichte samenkomstdag. Sterker nog: als je de sabbat (of andere ‘joodse feesten’) houdt, kun je zelfs gedood worden! Constantijn moet niets hebben van de joodse gebruiken⁵.

De datums voor de feesten, zoals Pasen en Pinksteren, worden gekoppeld aan de zonnekalender en niet meer aan de maankalender. Zo vieren de christenen het altijd op een andere datum dan de joden. Uit niets mag meer blijken dat de christenen hun oorsprong hebben in het jodendom.

Dit afzetten tegen het jodendom is eeuwen doorgegaan. Als in de tijd van de reformatie de protestanten zich verzetten tegen de kerkelijke leer, is de rooms katholieke kerk maar wát blij dat zij ook de zondag zijn blijven houden, naar hun voorbeeld. De rooms katholieke kerk is ook duidelijk dat de zondag hun bedenksel is:

De christenen hebben de viering van de sabbat vervangen door die van de zondag, omdat Jezus op een zondag uit de dood is opgestaan. De ‘dag des Heren’ bevat echter elementen van de sabbat.

Catechismus van de Katholieke Kerk

De christenen hebben dus de sabbat vervangen voor de zondag

De christenen hebben dus de sabbat vervangen voor de zondag, vertelt deze katholieke catechismus⁶! En dat terwijl Jezus zegt:

¹⁷ En het is gemakkelijker dat de hemel en de aarde voorbijgaan, dan dat één tittel van de wet wegvalt.

Lukas 16:17 (HSV)

Een tittel is één van de kleinste tekens van het Hebreeuwse alfabet⁷.

Het ‘wegvallen’ kan ook vertaald worden als ‘tot een einde komen’, ‘gezag verliezen’ of ‘geen kracht meer hebben’⁸. Jezus is dus heel duidelijk over menselijke voorschriften die Gods voorschriften vervangen.

Wat maakt het uit?

Het jodendom gaat uit van een wereldgeschiedenis, in de vorm van de week. De wereldgeschiedenis bestaat net als de schepping uit (6+1) zeven dagen, waarbij één dag staat voor duizend jaar.

⁴ Want duizend jaren zijn in Uw ogen
als de dag van gisteren, wanneer die voorbijgegaan is,
of als een wake in de nacht.

Psalm 90:4 (HSV)

Na 6000 jaar geschiedenis (6 dagen) start de sabbat voor de wereld. Een duizend jaar durende sabbat vol van rust en vrede, vol van shalom.

Ook het christendom kent de verwijzing van één dag naar duizend jaar:

⁸ Maar laat vooral dit u niet ontgaan, geliefden, dat één dag bij de Heere is als duizend jaar en duizend jaar als één dag.

2 Petrus 3:8 (HSV)

Openbaring vertelt hoe deze sabbat eruit zal zien:

En zij leefden en gingen als koningen regeren met Christus, duizend jaar lang.
⁵ Maar de overigen van de doden werden niet weer levend, totdat de duizend jaar tot een einde gekomen waren. Dit is de eerste opstanding.
⁶ Zalig en heilig is hij die deelheeft aan de eerste opstanding. Over hen heeft de tweede dood geen macht, maar zij zullen priesters van God en van Christus zijn, en zij zullen met Hem als koningen regeren, duizend jaar lang.

Openbaring 20:4-6 (HSV)

Zo is de sabbat symbool geworden voor de eindtijd en het vrederijk van de Messias.

De sabbat is een oefening voor de eeuwigheid

Paulus legt dit principe uit aan de Hebreeën:

⁹ Er blijft dus nog een sabbatsrust over voor het volk van God,
¹⁰ want wie Zijn rust binnengegaan is, die heeft zelf ook van zijn werken gerust, zoals God van de Zijne.
¹¹ Laten wij ons dan beijveren om die rust binnen te gaan, opdat niemand door het volgen van dit voorbeeld van ongehoorzaamheid ten val zal komen.

Hebreeën 4:9-11 (HSV)

De wekelijkse sabbat is dus niets anders dan oefenen voor de eeuwige sabbat!

Wat betekent dit voor ons als christenen?

Persoonlijk geloof ik dat de sabbat nog steeds geldt als de rustdag van God. Het is Góds heilige dag, die Hij speciaal voor ons heeft apart gezet. Wie zijn wij als mensen om dit te veranderen?

Jesaja profeteert over het einde van de tijd, waarin Israël en de niet-joden samenzijn én samen de sabbat houden:

² Welzalig een sterveling die zo handelt,
het mensenkind dat daaraan vasthoudt;
die de sabbat in acht neemt, zodat hij die niet ontheiligt,
en die zijn hand ervoor behoedt om enig kwaad te doen.
³ Laat de vreemdeling die zich bij de HEERE gevoegd heeft, niet zeggen:
De HEERE heeft mij geheel en al van Zijn volk gescheiden;
laat de ontmande niet zeggen:
Zie, ik ben maar een dorre boom.
⁴ Want zo zegt de HEERE
over de ontmanden die Mijn sabbatten in acht nemen,
verkiezen wat Mij behaagt,
en vasthouden aan Mijn verbond:
⁵ Ik zal hun in Mijn huis en binnen Mijn muren een plaats en een naam geven,
beter dan die van zonen en dan die van dochters;
een eeuwige naam zal Ik ieder van hen geven,
een naam die niet uitgewist zal worden.

Jesaja 56:2-5 (HSV)

Hoe duidelijk wil je het hebben?

De sterveling en het mensenkind (dat zijn dus álle mensen en niet alleen de joden) mogen de sabbat niet ontheiligen.

En de vreemdeling mag niet zeggen dat God hem van Zijn volk (van Israël) heeft gescheiden.

Hoe duidelijk wil je het hebben?

God koppelt het in acht nemen van de sabbat en het vasthouden aan Zijn verbond een plek binnen Zijn muren en een eeuwige naam die niet uitgewist zal worden.

Tenslotte

Het houden van de sabbat is geen ‘ticket naar behoud’. Net zoals de zondag dat trouwens ook niet is. Uiteindelijk gaat het erom dat we Jezus kennen als degene die de wet vervult, als degene die de wet ‘in perfectie’ heeft gehouden.

Het houden van de sabbat is geen ‘ticket naar behoud’

Toch zitten er in de wet(ten) heel veel verwijzingen naar hoe God de wereld heeft bedoeld. De offers die vooruit wijzen naar Jezus, de hogepriester die een beeld is van Jezus, de Bijbelse feesten⁹ die veel verklappen over Gods plan met de wereld, enzovoort, enzovoort.

Al die dingen vragen niet (alleen) om een letterlijk navolgen ervan, maar een op Jezus gericht leven, als grote Vervuller!

1. Strongs H7673
2. Strongs H1288
3. Strongs H6942
4. https://nl.wikipedia.org/wiki/Constantijn_de_Grote
5. https://nl.wikipedia.org/wiki/Constantijn_de_Grote#Constantijn_en_de_joden
6. https://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=4005&al=364
7. https://nl.wikipedia.org/wiki/Tittel#Tittel_in_het_Hebreeuws
8. Strongs G4098
9. Wil je meer weten over hoe Jezus de voorjaarsfeesten heeft vervult, kijk dan snel bij de studie-serie die ik hierover heb gepubliceerd.

   Ook de najaarsfeesten wijzen op Jezus, maar dan op Zijn tweede komst! Voor meer informatie kijk je de studie-serie over de najaarsfeesten.