Een goedemorgen?

Elke morgen nieuw

Binnen het jodendom wordt geloofd dat God elke ochtend elke persoon vernieuwt als een nieuwe schepping. Eén van de teksten waarop dit is gebaseerd is een tekst uit klaagliederen:

²² Het is de goedertierenheid van de HEERE dat wij niet omgekomen zijn,
dat Zijn barmhartigheid niet opgehouden is!
²³ Nieuw zijn ze, elke morgen;

Klaagliederen 3:22-23 (HSV)

Het ochtendgebed ‘Modeh Ani’

Veel joden bidden, voordat ze uit bed stappen, het zogenaamde ‘Modeh Ani- gebed¹‘, het ‘Ik dank-gebed’. Dankbaarheid voor een nieuwe dag:

Ik dank U, levende en eeuwige Koning, want Gij hebt mijn ziel in mij genadig hersteld; Groot is Uw trouw.

Waarschijnlijk heeft deze gelovige jood de avond ervoor bij de avondgebeden zijn geest aan God toevertrouwt. Veel joden gebruiken hiervoor de tekst uit psalm 31:6:

⁶ In Uw hand beveel ik mijn geest;
U hebt mij verlost, HEERE, getrouwe God!

Psalm 31:6 (HSV)

Je herkent gelijk wat Jezus uitroept aan het kruis.

In dit psalmvers herken je waarschijnlijk onmiddellijk wat Jezus uitroept aan het kruis, vlák voor het moment dat Hij sterft:

⁴⁶ En Jezus riep met luide stem en zei: Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest. En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest.

Lukas 23:46 (HSV)

Het is goed mogelijk dat Jezus deze psalm aanhaalt in Zijn strijd tegen de duisternis².

Maar wat is ‘bevelen’?

Maar heb je er ooit over nagedacht wat dit ‘bevelen’ betekent? Zowel de Statenvertaling³ als de Herziene Statenvertaling gebruikt dit woord⁴. Ook de Nieuwe Bijbelvertaling gebruikt een vergelijkbaar woord:

⁶ In uw hand leg ik mijn geest,
HEER, trouwe God, verlos mij.

Psalm 31:6 (NBV’21)

Jezus beveelt Zijn leven in handen van Zijn Vader, lezen we dus in bronvertalingen. Of misschien zelfs ‘aanbevelen’? Hij geeft Zijn Leven uit handen, in volledige afhankelijkheid. Je zou het kunnen lezen als ‘toevertrouwen’ of ‘overlaten’⁵.

Maar is het wel zo afwachtend als het lijkt? Kan het zijn dat we, door het vertalen, iets zijn kwijtgeraakt van wat er wél staat?

Het Hebreeuwse woord dat is gebruikt met ‘ik beveel’ is ‘afkid⁶‘. De betekenis van dat woord ligt veel dichter bij het Nederlandse woord ‘deponeren’ dan bij ‘leggen’.

Wat maakt het uit?

“Wat maakt dat nou uit?”, zul je misschien denken. Het deponeren van iets heeft altijd weer te maken met het later opnieuw terugvragen of terugvorderen van iets⁷. Je geeft dus iets in bewaring om op een later moment weer terug te krijgen.

Je geeft iets ‘in bewaring’.

Zo ‘deponeer’ je bijvoorbeeld geld op de bank. Je geeft het ‘in bewaring’ waarbij je het altijd weer kunt opvragen. Of denk bijvoorbeeld aan het afgeven van je jas bij een uitgaansgelegenheid. Je krijgt in de garderode een nummertje, waarmee je later je jas weer kunt ophalen.

Het werkwoord ‘leggen’ of ‘(aan)bevelen’ kan ook worden gebruikt om iets later weer op te halen, maar het kan ook betekenen dat je iets geeft zonder de bedoeling het later weer op te halen.

In het Nederlandse, dagelijkse gebruik van deze woorden zijn we de oorspronkelijke betekenis een beetje kwijtgeraakt. Maar in het Hebreeuws is de ondubbelzinnige betekenis van dit vers de tijdelijke onderwerping van iemands geest in de handen van God (het in ‘Zijn bewaring’ geven), met de duidelijke bedoeling het terug te ontvangen.

En dan valt het op z’n plek: het is volkomen logisch dat Jezus deze psalm aanhaalt terwijl Hij aan het kruis hangt!

Wanneer we de tijd nemen om de oorspronkelijke tekst in de brontaal te ‘ontleden’, komt er ineens de verrassing van een duidelijk inzicht in de woorden van Jezus aan het kruis!

Het is een verklaring van Zijn grote geloof!

De woorden die Jezus uitspreekt zijn niets minder dan een verklaring van Zijn grote geloof. Hij is ervan overtuigd dat wanneer Hij zijn ziel in de handen van Zijn hemelse Vader legt, Hij die zeker terug zal krijgen bij Zijn opstanding.

En wat er drie dagen later gebeurt, laat zien dat Jezus hier niet voor niets vanuit gaat!

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Modeh_Ani
2. Wanneer je nu weet dat Jezus déze psalm aanhaalt in de drie uren duisternis, is het verrassend om deze psalm eens helemaal te lezen. De psalm is ontzettend mooi te verbinden met de strijd waardoor Jezus gaat!

3. ⁵ In Uw hand beveel ik mijn geest; Gij hebt mij verlost, HEERE, Gij, God der waarheid!

   Psalm 31:5 (Statenvertaling)

4. Overigens herken je bij veel Bijbelvertalingen niets meer terug van het ‘uit handen geven’ van je geest. Kijk je bijvoorbeeld in de Bijbel in Gewone Taal, dan lees je dit:

   ⁶ Heer, u beslist over mijn leven. U bent een trouwe God, u zult mij redden.

   Psalm 31:6 (BGT)

5. Zie ook https://etymologiebank.nl/trefwoord/bevelen.
6. Zie ook https://www.pealim.com/dict/1680-lehafkid/.
7. Zie ook https://etymologiebank.nl/trefwoord/deponeren.